قطب الدین بختیار کاکی: خواجه قطب الدین ملقب به بختیارکاکی پسرسیدکمال الدین احمده پسرسید موسی پسرسید احمد یکی از اکابر اولیای طریقه چشتیه بود

قطب الدین بختیار کاکی:

خواجه قطب الدین ملقب به بختیارکاکی پسرسیدکمال الدین احمده پسرسید موسی پسرسید احمد یکی از اکابر اولیای طریقه چشتیه بود. سلسله خانواده گی وی در چند واسطه به امام جعفر صادق وصل میگردد. در اصل از سادات حسینی نسب قریه اوش فرغانه میباشد .(1)

     قطب الدین بختیار یکساله وشش ماه بود که پدرش چشم از جهان پوشیده و تا پنج ساله گی درسایه پرعطوفت مادر متقی و پرهیزگارش پرورش دید. پس از سن پنج ساله گی ،مادرش از همسایه خویش که مرد نیک و صالح بود،خواهش نمود تا خواجه قطب الدین را درنزد استادی که به علوم ظاهر و باطن واقف باشد شاگرد سازد.همسایه بادیانت و خیراندیش دست خواجه را گرفت و به سوب خانۀ معلمی که دوست وی بود روان گشت .اتفاقاً درمسیر راه با پیرمردی روشندلی روبرو و مصاحب شد. پیرمرد مذکور از همسایه پرسید، این طفل را به کجا میبری؟ همسایه قصه را باز گفت ، پیرمرد موصوف با مهربانی تمام گفت :خوب خواهد بود که این طفل را به من واگذاری تا اورا مطابق به وصیت مادرش درنزد استادی شاگرد سازم که نسبت به دیگران لایق و سزاوارتر باشد، و این طفل به کمالات علوم دست یابد. مرد همسایه چون شفقت و حسن نظر آن پیرمرد را مشاهده کرد،قطب الدین را به او سپرد. آن مرد کهن سال و محاسن سفید خواجه قطب الدین را جهت آموزش نزد شیخ ابوحفص برد و در حصه تربیت طفل مذکور سفارش بسیار کرد.شیخ حفص وی را به شاگردی پذیرفت و گفت طفل بختیار هستی زیرا آن مردپیر که تو را به من حواله کرد حضرت خضرنبی بود. پس از آن روز خواجه قطب الدین به بختیار معروف شد.(2)

     خواجه قطب الدین دراندک زمان قرآن مجید را حفظ و علوم ظاهری را فرا گرفت . وی درضمن آموزش ریاضات و مجاهدات شاقه میکشید، درسن هژده ساله گی در جستجوی پیرومرشد کامل شد. مشایخ و مرشدان زیاد را ملاقات کرد تاآن که به خواجه معین الدین حسن چشتی دست ارادت داد. به اندک وقت کمالات معنوی را کسب نمود.بیست سال داشت که خواجه معین الدین چشتی به وی خرقه خلافت عطا کرد و بختیار به تربیت مریدان مشغول شد.(3) کرامات و خوارق بسیار ازوی نقل شده است. به روایتی در یک شبانه روز دوصد و پنجاه رکعت نماز میگزارد و سه هزار بار صلوات میفرستاد.

     خواجه بختیار کاکی به منظور ادای فریضه حج از راه خشکه عازم بیت الله شد .مدتی در بغداد توقف نمود و مشایخی چون: شهاب الدین سهروردی ، شیخ اوحدالدین کرمانی، شیخ برهان الدین چشتی ، شیخ محمد اصفهانی و ... را ملاقات و از صحبت های شان مستفید گردید. پس از ادای زیارت بیت الله به هندوستان رفت و نظر به هدایت مرشد خویش در دهلی اقامت گزید. مریدان زیاد به دورش جمع شدند و خانقاهش رونق بسیار داشت. سلطان التمش پادشاه دهلی درنزدش مرید شد و خلفای نامدار مانند : شیخ فرید گنج شکر، شیخ بدرالدین غزنوی، شیخ برهان الدین بلخی ، شیخ ضیأالدین رومی، مولانا فخرالدین حلوایی، شیخ احمد ، شیخ فیروز، شیخ بدرالدین موتاب، شیخ نجم الدین قلندر، شیخ محمود بهاری، سلطان نصیرالدین غازی، قاضی حمیدالدین تاگوریو ... در نزد خواجه قطب الدین بختیارفیض باطن یافتند و خرقۀ خلافت پوشیدند.(4)

خواجه قطب الدین بختیار کاکی چهاردهم ربیع الاول سال 634 هجری ، قمری داعی اجل را لبیک گفت و در دهلی به خاک سپرده شد(5)

     درثمرات القدس از قول قاضی محی الدین کاشانی سال وفات خواجه بختیار را چنین درج نموده است:« قاضی محی الدین کاشانی ازشیخ نظام الدین اولیا پرسید ، که وفات خواجه قطب  در کدام سال اتفاق افتیده است؟

شیخ به جواب گفت: وفات سلطان شمس الدین التمش و خواجه قطب الدین بختیار در یک سال بود این بیت به زبان آورد.

     به سال ششصد وسی بود از هجرت                                                                                        نماند شاه جهان شمس الدین عالمگیر.»(6)

بدین اساس تفاوت سال وفات خواجه بختیار در ثمرات القدس با خزیننة الاصفیا یک سال است.

مآخذ:

1- میرزا لعل بیگ لعلی بدخشی، ثمرات القدس من شجرات الانس، به تصحیح دکتور سیدکمال ، تهران : 1376 خورشیدی، ص 185

2- محمد متین مونس، نظر گذرا به تاریخ پیدایش و سلسله طریقه چشتیه در افغانستان، مجله خراسان ، شماره 65، اکادمی علوم افغانستان: 1384 خورشیدی، ص 222.

3- همانجا

4- مفتی غلام سرور ، خزینة الاصفیا جلد اول، انصاری کتب خانه، بازار ملک هرات :1994 میلادی، ص 274

5- همانجا

6- مجله خراسانی، شماره -65، ص 224.