خانقاه ميرواعظ كابلي : خانقاه قادريه شريف غوث الثقلين در كوچه بارانه شهر قديم كابل در جوار زيارت مرحوم مير واعظ كابلي موقعيت دارد.([1]) كه به اثر حوادث اخير كابل، خانقاه و منازل اطراف آن همه و يران شده و از بين رفته است. همه جا را سكوت جا نکاه فرا گرفته جز چند نفر با چهره پريشان رنگ زرد و خاك آلود كه ناداري ، فقر و تنگدستي از سيمایی ايشان هويدا است، مصروف بازسازی و اعمارمنازلی محقر شان هستند.

خانقاه ميرواعظ كابلي :

خانقاه قادريه شريف غوث الثقلين در كوچه بارانه شهر قديم كابل در جوار زيارت مرحوم مير واعظ كابلي موقعيت دارد.([1]) كه به اثر حوادث اخير كابل، خانقاه و منازل اطراف آن همه و يران شده و از بين رفته است. همه جا را سكوت جا نکاه فرا گرفته جز چند نفر با چهره پريشان رنگ زرد و خاك آلود كه ناداري ، فقر و تنگدستي از سيمایی ايشان هويدا است، مصروف بازسازی و اعمارمنازلی محقر شان هستند.

همين اكنون (1374)ساختمان هادر كابل نسبت به گذشته محقر تر و فقيرانه تر اعمار ميگردد كه گوياي اقتصاد از هم باشيده شهروندان ميباشد .

اثري از شهر ومدنيت چون: برق، آب آشاميدني، واسطه نقليه شفاخانه یا كلنيك، دوا خانه، موتر، دكان و غيره در اينجا ديده نه ميشود. ميان اين همه مخروبه ها شاعر و شيخ بزرگوار ميرواعظ كابلي در آرامگاهش خفته و نشانه سنگ مزارش به اثر اصابت مرمي راكت شكسته و پارچه  پارچه شده است كه حكايت از جفاي روزگار ميكند.

زائري به اسم سيد ميران پسر سيد ميرجان در زيارت دست به دعا نشسته و بعد فراغت از دعا اظهار داشت كه از ساكنين سابقه دار كوچه بارانه میباشد و مريد همين خانقاه است. نامبرده افزود:  در محوطه مرقد مير واعظ كابلي از مدت سي سال بدينسوخانقاه ايجاد و طريقه قادريه شريف كار ميشود مسؤوليت خانقاه را سيد سرور آقا معروف به سيد آهو آقا به دوش دارد. در روز هاي جمعه بعد از اداي نماز جمعه ذاكرين و اراد تمندان در اين محل به ذكر ميپردازند. به اساس اظهارات موصوف روز جمعه مؤرخ 5/8/1374 ، ساعت 30/2 بعد از ظهر به خانقاه مذكور رفتم، سید آهو آقا در مورد  ايجاد و تأسيس خانقاه چنين معلومات ارايه نمود:

خانقاه در ابتدا به معناي خورد وخواب به كار ميرفت ولي امروز آن تعريف مفهوم خود را از دست داده است . ميتوان گفت: خانقاه جاده معرفت بين خدا^(ج) و بنده است. در اين مكان ميشود كه انسان مراحل عرفاني را كسب و طي نمايد. از فنافي الشيخ شروع وبه فنا في الله برسد.

اين خانقاه که به اثر جنگ های داخلی به مخروبه تبديل شده بود، به اثر سعي و همت صوفيان دو باره اعمارگرديده است .([2])

اطاق ذكر گنجايش بيش از صد نفر را دارا میباشد که طور خامه و بسيار ابتدايي اعمار گرديده و دستك هاي سقف آن به وسيله سه ستون چوبي استوار نگهداشته شده است .

ديوار های خانقاه با عكس ها ومناظر مكة  معظمه ، مدينه منوره، پوستر هاي كلمه طيبه واسمأ باري تعالي مزين گرديده است .

به ديوار استقامت قبله (غرب) بسم الله الرحمن الرحيم و كلمه طيبه شريف حك شده و در زير آن اسم خانقاه با شجره مكمل نسبتي شيخ عبدالقادر گيلاني تحرير گرديده است.

امروز مریدان جمع شده  حلقه ذکر و مناجات خواني را پس از حمد و ثناي خداوند^(ج) با اين مطلع از شعر سعدي شيرازي آغاز نمودند:

نـعـمـتـت بـار خـدا يـا زعـدد بـيـرون است

شـكر انـعـام تـو هـرگـز نـه كند شكر گزار

مناجات خوانها يكي پي دگر ابیات حمدیه را  سرودند که در اخير هر مناجات، سالکان یکجا (لااله الاالله ) ميگفتند، به گونه يي مثال:

نعت خوان میگفت: زنده ميكند جان را به تعقیب آن مریدان میگفتند:   (لااله الاالله)

و يا: سكينة دل  و جان لااله الا الله

نتيجه دو جهان لااله الا الله

 بعد رباعياتي از نعت خوانده شد و در اخير هر رباعي صلي الله وعليك يا رسول الله را دسته جمعي تكرار ميكردند. متعاقباً نعت خوانها ذكر را تلقين و ذاكران حلقه را تشكيل داده (لااله الاالله)را تكرار ميكردند . بعد كمپوز تغيير نمود، با تلقين ضرب ذكر اجرا ميشد. به اين معنا كه ذاكران به يك بار هواي تنفسي سه بار الله ميگفتند در تلقين دوم سه بار هو را به يكنفس ذكر مينمودند .همينطور تا لطيفه ششم ذاكران به ذكر پرداختند. بعد جمله صوفيان به پا خاسته با حركت دادن سر به جلو و عقب اسم الله را به جهر ذكر مينمودند. و آهسته آهسته ذكر جوش و خروش پيدا نمود،  ذاكران به سرعت هر چه تما متر در يك نفس چهار بار الله گفته به همين ترتيب در خارج نمودن هواي تنفسي نيز دوبار الله ميگفتند با خواندن كلمه مبارك طيبه ذكر لطيفه قلبي ختم و لطيفه هفتم به اين ترتيب تلقين ميگرديد:

انت الهادي انت الحق، ليس لهادي الاهو

صوفيان اين ذكر را به خم وراست شدن به طرف پائين و بالا انجام ميدهند و در اثناي اجراي (الاهو) به هواي تنفسي فشار وارد نموده و به صدای بلند تر آن را اجرا مينمايند، خلاصه اينكه دروس ذكر طريقه قادريه شريف به اين ترتيب اجرا شد:

1- حسبي ربي جل الله، مافي قلبي غير الله    سه بار

2-نورمحمد صلي الله               سه بار

3- لااله الاالله                       هشت تا ده بار

4- لااله، الا الله، محمد رسو الله             چهاربار

5- الاالله

6- هو والاهو

7- انت الهادي انت الحق- ليس لهادي الاهو.

شجره خانقاه را چند بار از محترم سيد اهو آقا خواستار شدم موصوف وعده سپردند متأسفانه موفق به دریافت آن نشدم تا اينكه سيد حمد الله آقا مسؤول خانقاه سيد گلاب مرشد در زمينه چنین توضيح داد:

در خانقاه واعظ كابلي تصوف كسب نه ميشود ومرشدي در رأس آن قرار ندارد، از طرف خانقاهي مرشد گلابي صرف اجازه حلقه ذكر برايشان داده و شاخة از خانقاه مرشد سيد گلاب است. همچنان بيتي نيز به ديوار خانقاه ميرواعظ صاحب كابلي نوشته شده كه به قول سيد حمدالله آقا مهر تائيد ميگذارد و آن بيت چنين است:

پـير كامل سيـد گـلاب شاه نوراني

مرشد كامل سيد يحيي پير روحاني

راجع به ميرواعظ كابلي ، فاميل و ديوان شعري مذكور از محترم سيدآهوآقا طالب معلومات شدم، در مورد آگاهي نه داشتند. خوشبختانه روزي با جناب مرشد سيد حميدالله آقا كه در خواجه جم پغمان به كنج عزلت نشسته و باني فقر در باغچه غوث است، معرفت. حاصل نمودم ايشان در لابلاي صحبت های خویش از ميرواعظ كابلي ياد نمودند او گفت كه: واعظ كابلي ولي ما در زاد بود و در تصوف  مقام فنافي الرسول و حضوري داشت. اسم مباركشان ميراحمد ولد مير ابوالقاسم در تصوف پير و طريقه نقشبنديه و پدرش مكمل چار طريقه بود . اصلاً از بخاراي شريف ميباشد ونظر به هدايتي كه در خواب حضرت محمد(ص) برايش داد از آسياي ميانه وارد افغانستان شد([3]).

سيد حميد الله آقا كه خليفه خانقاه (باغچه غوث) در خواجه جم پغمان ميباشد، سلسله نسبي خويش را تا حضرت ميرواعظ صاحب كابلي اينطور معرفي داشتند :

سيد حميدالله ولد مير نجيب الله ولد سيد عبدالله آقا ولد مير حسام الدين آقا ولد مير نظام الدين ولد مير حافظ جي ولد ميراحمد (ميرواعظ كابلي) ولد مير ابوالقاسم ميباشد. جناب مرشد ابوالقاسم از اورگنج بخارا بود كه در سال 1089 هـ. ق ، وفات نمود و در جنت البقيع شهداي صالحين به خاك سپرده شده است.

به اساس معلومات حيدري وجودي يك نسخه قلمي ديوان اشعار جناب ميرواعظ كابلي نزد پوهاند سرور (همايون)، استاد فاكولته زبان وادبيات پوهنتون كابل موجود است.

به طور پراگنده غزلهاي واعظ كابلي در نزد نعت خوانها نيز موجود ميباشد.

---

[1]- تاريخ 21/7/74  از اين خانقاه ديدن نمودم.

[2]- ساعت 3 بجه عصر

[3]- شيخ ابوالقاسم پدر مير واعظ كابلي در خواب ميبيند كه حضرت محمد^{(ص)  مي فرمايد : زود باشد} كه اين كشور مورد تجاوز شوروي قرار گيرد بنأ دستور مهاجرت در افغانستان را برايش  ميدهد.