جان جان: «صفت قيو مي كه جان همه جانهاست و قيام جمله موجودات بر اوست كه جانان هم گفته اند»([1]) همچنان وحدت حقيقي را گويند

جان جان: «صفت قيو مي كه جان همه جانهاست و قيام جمله موجودات بر اوست كه جانان هم گفته اند»([1]) همچنان وحدت حقيقي را گويند كه به حقيقت الحقايق نيز تعبير كرده اند.([2]) در اصطلاحات تصوف نگاشته شده كه واژة جان كنايه از روح حيواني بوده و جان جان به معناي حقيقت روح انساني است كه پس از روح حيواني مورد پيدا مي كند و مراد از جان جان مرداني است كه در راه سير و سلوك گام هاي استوار برداشته اند و به درجة از مقامات معنوي دست يافته اند. در مثنوي مولوي اصطلاح مذكور به همين مفهوم بكار رفته است.([3]) حيدري وجودي در سروده هايش از اصطلاح جان جان بيشتر به همين تعبير استفاده نموده است. به گونة مثال:

ديگر فريب عتابت نميخورد جانم        كه جان جان ترا دلنواز ميبينم([4])

واژة جان جهان به معناي معشوق آمده و او گوهر هستي است و جهان بدون او هيچ است، پس هرچه است اوست. چند مثال از جان جهان در آفرينش هاي حيدر وجودي را مشاهده مي كنيم.

بي تو اي جان جهان، جان و جهان را چكنم        تن افسرده بيتاب و توان را چكنم([5])

                                                                    ***

در نگاهي يافتم جان و جهاني خويشرا                    مظهر جان و جهاني از خدا ميخواستم([6])

- جانان : در اصطلاح تصوف اشاره به محبوب حقيقي است، شيخ عطار شرط رسيدن به جانان را گذشتن از جان ميداند، اما به اين باور است كه با گذشتن از جان هم وصال جانان محال است.([7]) جانان مانند گنجي در طلسم جهان نهان است و بر سر راه سالك نيز حجاب هاي دنيايي قرار دارد كه مانع رسيدن جان به جانان ميگردد. راه رسيدن به جانان و ادي عشق است كه سالك خود را در این وادي گم كند و عشق جانان سوختن و از خود گذشتن ميباشد. به هر حال بازتاب اين اصطلاح را در اشعار عرفاي مورد نظر ملاحظه ميكنيم:

از متاع عشق جانان گرم شد بازار دل       از فروع حسن او روشن در و ديوار دل([8])

                                                  * * *

نگاه لطف آميزت تمناي دل مسكين       به جانان جان دهم اكنون به پهلويم دمي بنشين ([9])

                                         * * *

اي عزيزان گم شدم در جان جانان گم شدم      گم شدم در جان جانان اي عزيزان گم شدم([10])

                                                   * * *

جانان به بردارم پيمانه به كف امشب       كيخسرو كاووس است كمتر ز غلام ما([11])

                                         * * *

اي صبا در خدمت جانان ما از ما برس   اندر آن فرصت كه از اغيار بود هيچكس

 شمة از شوق وصل و درد هجرانم بگو   مُردم از درد فراق آخر به فريادم برس([12])

---

-فرهنگ عرفاني هيله من، ص 101.[1]

- تصوف و ادبيات تصووف ، ص .186[2]

شرح اصطلاحات تصوف، جلد جهارم، ص 9-10.[3]

-سالي در مدار نور،ص 80.[4]

- سالي در مدار نور، ص 92.[5]

- همان جا، ص 52.[6]

- مصطلحات عرفاني در زبان عطار، ص 176.[7]

- رمز حقيقت، ص 29.[8]

- همانجا، ص 69. [9]

- سالي در مدار نور، ص 89.[10]

- رمزحقيقت، ص 25.[11]

- سروده هاي جاويدان، ص 36.[12]