غوث الاعظم دستگير

غوث الاعظم دستگير

شيخ محي الدين عبدالقادر گيلاني دانشمند و قطب نامدار مشهور به پير پيران غوث الاعظم دستگيرفرزند موسي مكني ملقب به نورالدين نوادهء شيخ عبدالله از معروفترين مشايخ جهان اسلام و بنيان گذار طريقه قادريه است. وي در سال 1077 ميلادي برابر(471-470 هـ . ق ) در ساحل يكي از دهكده هاي

بغداد به نام جبل گيلان چشم به دنيا گشود.(1)

     نسبت خانواده گي اش از جانب پدر به امام حسن بن علي مرتضي ميرسد.مادر متقي اش دخترمرشدي به نام عبدالله بود.

     غوث الاعظم دستگير بعد از فراگرفتن علوم عربی نزد ابو ذکریا رازی فقه و اصول را نیز در بغداد آموخت ، سپس به وعظ و تدریس پرداخت وشهرت پیدا کرد و در حلقهء درس فيلسوف معروف علي تبريزي شامل شد، از آنجا به مكتب سيرو سلوك ابوالخير راه يافت و باتصوف آشنا گرديد. درمكتب مذكور جذب شد. طريق عبادت پروردگار را در پيش گرفت.(2) علم حديث و چهار مذهب را در نزد استادان بزرگ چون: ابوبكرمحمد بن احمد،علي بن احمد، ابوطالب بن يوسف ، ابوغالب محمد فرزند باقلاني ، ابوسعيد محمد فرزند عبدالكريم و ابوجعفر محمد قاضي فرزند حسين آموخت.(3)

     شيخ عبدالقادر گيلاني در تصوف خرقهء خلافت را از دست ابوسعيد مخزوني(مخرمي) به بر كرده و در سال 521هــ.ق به ارشاد خلق پرداخت .واعظ شرين سخن بود. به روزهاي جمعه ، شب هاي دوشنبه و صبح هاي يكشنبه در خانقاه موعظه مينمود و مردم را به راه راست فرا ميخواند در مجالس وعظش مردم زياد اشتراك ميكردند و چهار صد نفر گفتار اورا مينوشت . شيخ در سير وسلوك رياضت بسيار كشيد تا به مطلوب رسيد و سر آمد روزگار شد . به زبان عربي و فارسي سخن ميگفت و مذهب حنبلي داشت.  پيرو قرآ‌ن و سنت و حاكميت آن در همه شئون زنده گي بود. بر ضد عقايد باطله و انحرافي مبارزه ميكرد. حدود پنجهزار كس به دست او مسلمان شدند. موصوف مريدان را به اطاعت و فرمان برداري از شريعت توصيه ميكرد.

     غوث الاعظم دستگير القاب بسيار دارد، اما رهروان طريقه قادريه وي را بيشتر به يازده لقب زير ياد ميكنند:     

1- سيد محي الدين امرالله ،

2-  شيخ محي ا لدين فضل الله اوليأ 3- محي ا لدين مسكين الله ، 4- محي ا لدين نور الله، 5- محي ا لدين قطب الله ، 6- محي ا لدين سيف الله ، 7- خواجه محي ا لدين فرمان الله، 8- مخدوم محي ا لدين برهان الله، 9- درويش محي ا لدين غوث الله، 10- پادشاه محي الدين غوث الله،11- فقير محي ا لدين مشاهد الله.(4)

     غوث الاعظم دستگير به سن 92 ساله گي مصادف به هفده ربيع الاول سال (561-560 هــ. ق) در بغداد وفات نمود. مرقدش مرجع زايرين است. از وي 49 فرزند (اولاد) به جا مانده كه 37 آن پسر و 22 دختر ميباشد. مشهورترين پسرانش شيخ عبدالوهاب ،شيخ عيسي ، شيخ ابوبكر، شيخ عبدالجبار، شيخ عبدالرزاق و شيخ يحيي نام داشت. ايشان در نزد پدر علم فقه،حديث و تصوف را آموخته بودند و براي مردم مصدر خدمات خوب اسلامي شده اند.(5)

     آثار شيخ عبدالقادر گيلاني كه تا حال به دسترس قرار گرفته عبارت اند:

1- فتوح الغيب، 2- الغنية الطالب الطريق حق، 3- الفتح الرباني ، 4- حزب بشائرا الخيرات، 5- جلال الظاهر،6- المواهب الرحمانيه و الفتوح الربانيه ، 7- يواقيت الحكم،8- الفيوضات الربانيه ، 9- ديوان شعر، 10- ملفوظات قادریه ، 11-ملفوظات گیلانی (6)

     لازم به ياد كرد است که غوث الالعظم به زبان هاي عربي و فارسي تسلط داشت اشعار به زبان دري از او به جا مانده است موصوف در شعر محي تخلص ميكرد.

نمونه كلام:

     دوچشم از بهر آن خواهم كه در رخسار او بينم

                                                       و گر آن دولتم نبود دروديوار او بينم

     ...نخواهم ديدهء روشن كه بر غيري فند نا گه

                                                      همان بهتر كه از نور رخش ديدار او بينم

     چو مجنون آهوي صحرا از آن رو دوست ميدارم

                                                      كه با وي حالتي از نرگس بيمار او بينم  (7)

                                       

 ماخذ و منابع:

1- محقق  محمد متين مونس، بازتاب تصوف و عرفان در آثار عرفاي شهيرادب دري نيم قرن اخير، پروژه علمي_ تحقيقي، سال: 1389 ش.ص 36-

2- مبلغي آباداني ، تاريخ صوفي و صوفيگري، جلد اول، انتشارات حُر قم ايران:1376ش. ص 484.

3- مدرسي چهاردهي، سلسله هاي صوفيه ايران، تهران : 1382 ش ،ص 103.

4- تاريخ صوفي و صوفيگري ، ص 488.

5- شيخ عبدالقادر گيلاني ، ديوان حضرت غوث گيلاني ، به تصحيح محمد زارعي ، كابل: 1384 ش، ص 61 .

6- دكتور سيد ضيأالدين سجادي ، مباني عرفان و تصوف ، چاپ يازدهم ، تهران: 1384 ش،ص 117.

7- ديوان حضرت غوث گيلاني ، ص 125.